Obecnie Unia Europejska liczy 27 państw członkowskich. 19 z nich jest w tak zwanej Strefie Euro zwanej także Eurolandem. Jest to grupa krajów, których walutą jest euro.
Przyjęcie jednej waluty w krajach ma spowodować większe zintegrowanie gospodarcze państw członkowskich. Wymaga to odpowiedniego administrowania, dlatego strefa euro jest osobno zarządzana na planie gospodarczym, przede wszystkim w zakresie polityki gospodarczej i pieniężnej. Kieruje nią niezależny Eurosystem, składający się z Europejskiego Banku Centralnego (EBC) z siedzibą we Frankfurcie (Niemcy) oraz z krajowych banków centralnych państw członkowskich strefy euro.
Aby dane państwo mogło należeć do Eurolandu musi spełniać tzw. kryteria konwergencji. Są to wyznaczone wskaźniki ekonomiczne, zasady i warunki konieczne do wypełnienia. Pozwalają ocenić, czy państwo członkowskie jest gotowe do przyjęcia euro i czy jego przystąpienie do strefy nie narazi ani jego, ani innych państw na ryzyko gospodarcze. Kryteria konwergencji ujęte zostały w traktacie z Maastricht w 1992 r. (art. 140 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej). Potocznie zwane kryteriami z Maastricht.
Wyróżnia się cztery gospodarcze uwarunkowania:
- Stabilne ceny – inflacja może najwyżej o 1,5 punktu procentowego przekraczać inflację trzech najstabilniejszych pod tym względem państw członkowskich.
- Długotrwała równowaga finansów publicznych, czyli odpowiednia jakość finansów publicznych – deficyt budżetowy może wynieść najwyżej 3% PKB a dług publiczny maksymalnie 60% PKB
- Stabilny kurs walutowy – państwo musi od co najmniej 2 lat uczestniczyć w mechanizmie kursowym (ERM II). W tym czasie jego waluta nie może wykazywać silnych wahań względem centralnego kursu ERM II, a jej dwustronny centralny kurs nie może być obniżany względem euro.
- Stabilne długoterminowe stopy procentowe – długoterminowe stopy procentowe mogą najwyżej o 2 punkty procentowe przekraczać stopy 3 najstabilniejszych pod względem cen państw członkowskich.
Do tego dochodzi kryterium prawne polegające na tym, że kraje kandydujące do strefy euro muszą zapewnić zgodność przepisów krajowych z Traktatem i ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) oraz Europejskiego Banku Centralnego (EBC).
Europejski Bank Centralny i Komisja Europejska oceniają, czy państwo starające się o wejście do Strefy Euro spełnia powyższe kryteria. Każda z obu instytucji prezentuje wnioski w sprawozdaniu konwergencyjnym. Następnie są one analizowane przez Radę UE, która wydaje orzeczenie. Ostateczną decyzję podejmują jednak wszystkie państwa UE.
Do strefy Euro należą: Austria, Belgia, Cypr, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia i Włochy.
Kraje, w których euro nie zostało jeszcze przyjęte to: Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Węgry, Polska, Rumunia, Szwecja.
Dania to jak na razie jedyne państwo, które świadomie zrezygnowało z przyjęcia wspólnej waluty korzystając z klauzuli opt-out Traktatu UE.
Dr Mieczysław Szpada
Doktor ekonomii. Diler walutowy.
Powiązane wiadomości
Wpływ zmian kursów walutowych na rynki surowcowe
Dlaczego wymiana walut online jest korzystniejsza, niż ta w kantorze stacjonarnym?
Wpływ technologii finansowych (FinTech) na bankowość